دانشگاه شهید بهشتی

دکتر احمدرضا محرابیان در گفت‌وگو با روابط عمومی دانشگاه شهید بهشتی:

کنترل کیفیت، ارزیابی منشاء گیاهی و رتبه بندی عسل و گرده گل براساس استانداردهای نوین ملی و بین‌المللی

​​​​​​​

دکتر احمدرضا محرابیان، عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فناوری زیستی دانشگاه شهید بهشتی و مدیرعامل شرکت آرمان شهد آریان (مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه) است. نگارش 7  عنوان کتاب فارسی که شاخص ترین آن عبارتند از "احیاء اکولوژیکی گیاهان: بازسازی رویشگاهها تا معرفی مجدد گونه ها"، "مبانی حفاظت از گیاهان: چالش ها و روش ها"، "مروری بر جغرافیای گیاهی ایران". به علاوه اطلس گرده‌شناسی ایران (در دست تهیه)، چاپ بیش از 60 مقاله علمی بین المللی و ملی و 8 نقشه علمی در زمینه گیاه شناسی و حفاظت از گیاهان بخش دیگری از فعالیت های ایشان می باشد. ایشان به عنوان عضو ناظردر سه کمیته نگارش استاندارد مواد غذایی سازمان ملی استاندارد ایران و و عضو کمیته متناظر فرآورده های زنبور عسل و نیز دو کمیته ناظر گرده گل و عسل سازمان جهانی استاندارد (ISO) هستند. ایجاد آزمایشگاه تخصصی گرده شناسی و نیز ثبت دواختراع در زمینه فرآورده های زنبور عسل و استقرار شرکت جهت اصالت سنجی، رتبه بندی و کنترل کیفیت عسل و گرده گل و تولید فرآورده های زنبور عسل دانش بنیان از مهمترین اقدامات علمی ایشان می باشد. در بخش زیر گفتگوی روابط عمومی دانشگاه شهید بهشتی را با ایشان مطالعه می‌کنید.

• موضوع گفت‌وگو به‌نحو تفصیلی «کنترل کیفیت و رتبه‌بندی عسل جهت ارتقا، صادرات، ایجاد برند ملی و بهبود سلامت جامعه» است. در مورد این مسأله صحبت بفرمایید.

هنگامی که در مورد عسل صحبت می‌کنیم، باید بدانیم عسل دارای تعریف علمی معین است. سازمان کادکس (CODEX) از ارگان‌های کلیدی بین المللی ناظر بر مواد غذایی و از زیرمجموعه‌های سازمان خوار وبار جهانی عسل را این گونه تعریف نموده است: "عسل ماده شیرینی است که توسط زنبور عسل از نکتار گیاهان، تراوشات بخش های زنده گیاهان، تراوشات حشرات مکنده شیره گیاهان بر سطح گیاهان (عسلک)که توسط زنبور عسل جمع آوری شده، تغییر شکل یافته و با ترکیب با مواد شیمیایی بدن زنبور در شانه های کندو تولید، آبگیری و ذخیره سازی شده و سپس رسیده شده و کامل می گردد". متأسفانه در حوزه عسل باورها و اشتباهات عمده ای وجود دارد. در دنیا سه ماده متفاوت به عنوان عسل عرضه می شود. یکی از این‌ها عسل‌ تقلبی (عسل نما) است که با مواد مصنوعی مانند گلوکز و فرآورده های قندی صنعتی ساخته می‌شود و با افزودن رنگ و اسانس در بازار عرضه می‌شود. این ماده به هیچ وجه حاصل فعالیت زنبور عسل نبوده و عسل محسوب نمی شود و نمادی از تقلب محض محسوب می شود و استفاده از آن برای انسان به شدت زیان آور است. نوع دیگری از عسل عسل نیمه طبیعی(تغذیه ای یا طبیعی –تغذیه ای) است. این عسل با تغذیه مصنوعی زنبور توسط شیرین کننده های طبیعی یا مصنوعی و البته در مواردی درصدی از تغذیه با شهد گل تولید می شود. و ارزش غذایی و دارویی آن به‌مراتب از عسل واقعی پایین تر است. عسل طبیعی و واقعی عسلی است که زنبور در تمام دوران تغذیه‌ای خود از شهد گل استفاده کرده و عسل طبیعی تولید نموده است.

• شما تفکیکی داشتید و ترتیبی میان این سه نوع عسل ایجاد کردید. برای مصرف‌کننده عادی که سر و کار چندانی با زیست‌شناسی و امور تخصصی این رشته ندارد، چگونه تشخیص این نوع عسل‌ها ممکن است؟ آیا راهی وجود دارد که این امر برای شخص عادی ممکن شود یا حتماً باید در آزمایشگاه به چنین دانشی دست یافت؟

البته یک سری از ویژگی‌های عسل مانند بو، طعم، رنگ و بافت به‌وسیله حواس پنج‌گانه (آنالیزهای حسی یا ارگانولپتیک) قابل درک است، اما نیازمند تجربه فوق‌العاده بالایی است. حتی زنبورداران حرفه‌ی نیز بعضاً در تشخیص عسل واقعی دچار مشکل می‌شوند. به همین دلیل استفاده از آن برای همگان ممکن نیست. تنها راه تشخیص آزمایشگاهی توسط متخصصین خبره حوزه عسل، اعتماد به نشان های تجاری تایید شده توسط سازمان غذا و دارو، سازمان استاندارد و سازمان دامپزشکی کشوراست.

• با توجه به نکاتی که فرمودید، ارزیابی شما از وضعیت تولید عسل در کشور چگونه است؟ روش‌هایی که برای تولید استفاده می‌شود تا چه حد کارآمد است؟

بر اساس آماری که وزارت جهاد کشاورزی سال 98، ایران از لحاظ تولید عسل در رتبه سوم تا چهارم دنیا قرار دارد . به علاوه سالیانه حدود 115 هزار تن عسل در کشور تولید شده  و حدود 138000 نفر در این صنعت شاغل‌اند. این امر باعث می‌شود که گردش مالی بسیار بالایی در این حوزه پدید آید. در ایران، به‌دلیل وجود تقریباً هشت تا نه هزار گونه گیاهی، اجتماعات متنوع گیاهی سردسیری، گرمسیری و معتدله، توانایی بسیار بالایی برای تولید انواع عسل‌های باکیفیت و با ارزش غذایی بالا و تولید بالا وجود دارد. اما اشکالاتی نیز در این زمینه وجود دارد. اول آن که تولید عسل در بسیاری از موارد براساس استانداردهای سلامت و کیفیت انجام نمی شود. آنالیزهای عسل نیز به‌شکل جامع و در کنار هم انجام نمی شود. مستحضر هستید که در تمام دنیا عسل به‌وسیله پنج تا شش مولفه اصلی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. مولفه های مشهور به فیزیکو- شیمیایی، عسل را از لحاظ ویژگی‌های شیمیایی مثل اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، میزان مواد جامد و معلق و میزان ساکاروز، پرولین، دیاستاز و.. ارزیابی می‌کنند. ارزیابی‌های دیگری که وجود دارند ترکیبات فیتوشیمیایی(شیمی گیاهی* را آنالیز می‌کنند. بر این اساس، هر ماده شیمیایی که در شهد گل وجود داشته، در عسل نیز منعکس می‌شود و با ردیابی این مواد، می‌توان نوع عسل را تشخیص داد. آنالیز بعدی آنالیز گرده‌شناسی است که ما برای اولین بار در مقیاس صنعتی کشور با استفاده از میکروسکوپ الکترونی از آن بهره برده‌ایم. این آنالیز در تعیین منشاء گیاهی و منشاء جغرافیایی عسل موثر است. نوع دیگر آنالیزهای عدم وجود سموم، نهاده‌های شیمیایی و آنتی بیوتیک است که باز هم عسل را از نظر سلامت و ارگانیک بودن ارزیابی می‌کند. نوع دیگر آنالیز نیز ارزیابی ارگانولپتیک است که عسل را از نظر بو، مزه و بافت و رنگ ارزیابی می‌کند. آنالیز میکروبیولوژی هم سلامت عسل را از بعد میکروارگانیسم های بیماری زا ارزیابی می کند.  اگر این آنالیزها با هم انجام شود، می‌توانیم مطمئن شویم که یک عسل به صورت کامل ارزیابی شده است، اما اگر فقط یک یا دو آنالیز را به کار ببریم، به‌دلیل نقص ارزیابی، امکان تقلب وجود خواهد داشت. بنابراین، انجام این آنالیزها در کنارهم سبب می‌شوند شما بتوانید عسل واقعی را از تقلبی باز بشناسید و عسل را رتبه‌بندی کنید. نظام رتبه‌بندی که ما در کشور برای اولین بار برای عسل طراحی کرده‌ایم، سبب می‌شود قیمت هر عسل بر اساس کیفیت تعیین شود و همه عسل های با کیفیت یکسان با قیمت های بسیار نزدیک به هم به فروش برسد. بنابراین زمانی که یک عسل رتبه ممتاز را کسب می کند، باید در تمام نقاط ایران به یک قیمت عرضه گردد. نتیجه رتبه بندی ارتقاء اعتماد مصرف کننده افزایش تقاضا، کاهش تقلب ایجاد نشان های تجاری ملی، ارتقاء صادرات و رونق تولید ملی خواهد بود.  

• در خلال صحبت‌های خود از پتانسیلی که کشور ما در تولید عسل دارد صحبت کردید. به نظر شما تا چه حد از این قوه به‌نحو مطلوب استفاده شده است؟ آیا راهکارهایی برای بهره‌برداری حداکثری و بهینه از این قوه وجود دارد؟

ایران بر اساس مدارک و مستندات علمی و مطالعات متعدد اقلیم‌شناسی و گیاه‌شناسی، پتانسیل بالایی برای تولید عسل دارد. در حالی که که زنبورداران در مناطق مرکزی و سردسیر کشور آماده می‌شوند که از زنبورها در زمستان محافظت کنند، در جنوب کشور عسل کُنار در برداشت می شود. در تابستان نیز در نقطه‌ای از کشور عسل آویشن برداشت می‌شود، در حالی که در نقطه‌ای دیگر عسل زرشک برداشت می‌شود. ما در کشور حدود 55 تا 60 نوع عسل در ایران داریم که عسل گون، آویشن، کنار، مرکبات از شاخص ترین عسل های تک گل (غالبیت شهد یک گل در عسل) و عسل چهل گیاه مرتع، کوهستان، دست (با نسبت متفاوتی از شهدگل های متنوع) هستند. همه این موارد توانمندی بالای ایران را در این حوزه نمایان می سازد. البته زنبورداری در بسیاری از نقاط دنیا مبتنی بر روش‌های نوین و مدرن است. استفاده از نژادهای کارآمد زنبور عسل، شناخت رویشگاههای مستعد پرورش زنبور عسل براساس اصول بوم شناسی، رعایت اصول ظرفیت برد مراتع جهت تولید عسل، استفاده از ملکه مناسب در کندوی عسل، آموزش مناسب به زنبورداران و عدم وجود نهاده‌های شیمیایی فرصتی را فراهم می‌آورد که عسل طبیعی داشته باشیم. زنبور عسل بر اساس شواهد علمی، یکی از مهم‌ترین عوامل گرده‌افشان های طبیعی محسوب می‌شود، به‌نحوی که در فقدان این حشره با ارزش، امنیت غذایی بشر در تمام دنیا به‌دلیل کاهش تولیدهای گیاهی به خطر می‌افتد. در بسیاری از کشورهای دنیا، قراردادهایی میان کشاورزان، باغ‌داران و زنبورداران وجود دارد. به عنوان مثال در کشورهای اروپایی و آمریکایی زنبورداران برای تولید عسل مناسب در کنار یک باغ سیب، گلابی یا محصولی خاصی چون کلزا مستقر می‌شوند. باغ‌دار به زنبوردار مبلغ کلانی پرداخت می کند تا زنبورها از شهد گل تغذیه کنند و گرده‌افشانی کنند و به این وسیله تولید محصول باغ بین سه تا دوازده برابر افزایش یابد. از سوی دیگر عسل خالص تک‌گل تولید می‌کند. در کشور ما این شرایط کم‌تر فراهم است. اگر این اوضاع بهبود یابد، تولید عسل با کیفیت بیش‌تر در کشور رونق خواهد گرفت.

• ابزارآلات و روش‌های تولید عسل در کشور ما در مقایسه با دول پیش‌رفته در این حوزه چگونه است؟ آیا ما توانسته‌ایم در ایران از تکنولوژی‌های نوین بهره ببریم؟

در بسیاری از موارد از این فناوری‌ها استفاده شده است. آموزش زنبورداری در ایران توسط سازمان جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی کشور انجام می شود، اما مانند هر صنعت دیگری نیازمند ارتقاء و به روزرسانی است. بر اساس آمارهای رسمی، از میان این عسل‌های طبیعی کشور،  حدود سی تا چهل درصد امکان صادرات دارند. در بحث صادرات که یکی از زیرساخت‌های گسترش زنبورداری است، مشکلاتی وجود دارد. نخست این که آنالیزها همگی به‌صورت یکپارچه اجراء نمی‌شوند. این مهم در دانشگاه شهید بهشتی برای نخستین بار در قالب یک شرکت دانش‌بنیان (شرکت آرمان شهد آریان) ایجاد شده و در حال اجراء است. مشکل دیگر این است که عسل‌های کشور رتبه‌بندی نشده‌اند و این بحث صادرات را با معضل روبه‌رو می‌کند. برای رشد صادرات نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌ها هستیم. امروزه بر اساس گزارش رسمی سازمان جهاد کشاورزی، میزان صادرات عسل به بسیاری از کشورهایی اروپایی به صفر رسیده است، چون این آنالیزها اجراء نشده است و ممیزی خوبی وجود ندارد. صنایع بسته‌بندی مناسب و باکیفیت برای صادرات عسل وجود ندارد و از سوی دیگر نشان تجاری ملی برای تولید عسل ملی در کشور ایجاد نشده است. نشان تجاری ملی می‌تواند برای شناخته شدن عسل ایران در دنیا کمک کند. بسیاری از عسل‌های ما به‌صورت فله خریداری می‌شود و در کشورهای حاشیه خلیج فارس، در قالب نشان های تجاری دیگر با قیمت‌ حدود صدبرابر توسط آن ها به فروش می‌رسند، بدون این که نامی از ایران باشد، در حالی که این سود می‌تواند به کشاورز و زنبوردار ایرانی برسد.

• شما نقدی به حوزه سیاست‌گذاری در حوزه عسل دارید؟ چه مانعی برای عدم وجود برند ملی در این حوزه وجود دراد؟

در بحث ایجاد نشان تجاری ملی، باید بخش دولتی و خصوصی مشارکت نمایند. به علاوه بخش دولتی حمایت‌های خود را در این حوزه افزایش دهد. ارتباطی میان صنعت زنبورداری کشور و مراکز تحقیقاتی کشور از دیگر الزامات این حوزه است. این مراکز باید با ارتباط با صنعت زنبورداری نیازهای روز آن را شناسایی کنند و آن ها را با رویکرد دانش بنیان برطرف کنند. بنابراین در حوزه تولید عسل نیز می‌توانیم با ایجاد و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان مشکلات این صنعت را برطرف کنیم. به همین اساس در دانشگاه شهید بهشتی آزمایشگاه تخصصی گرده شناسی ایجاد کرده‌ایم که این آنالیز با مشارکت آزمایشگاه تخصصی گرده شناسی دانشکده علوم و فناوری زیستی و آزمایشگاه مرکزی دانشگاه انجام می شود . همچنین با ایجاد  یک گروه پژوهشی فرآورده های زنبور عسل سعی کردیم نیازهای صنعت زنبورداری را شناسایی کنیم. از همه مهم‌تر، یک شرکت دانش‌بنیان ایجاد کردیم تا بر اساس این داده‌ها، بتوانیم یک محصول خوب تولید کنیم.

• گرده‌شناسی عسل با میکروسکوپالکترونی چند سالی است که متولد شده است. کمی در مورد وضعیت کنونی این فناوری و میزان به‌کارگیری آن در تولید عسل امروز ایران بفرمایید.

همان طور که عرض کردم، برای عسل آنالیزهای مختلفی وجود دارد. مثالی بزنم. برای ارزیابی و چکاب سلامت یک انسان پزشکان قلب و عروق، ریوی و تنفسی، مغز و اعصاب، گوارش، فیزولوژی و.. به ارزیابی پرداخته و درصورتی تایید همه آن پزشکان سلامت شخص تایید می شود و هر متخصص فقط و فقط در حوزه خود صاحب نظر است و در صورت عدم تایید یک یا تعدادی  از این متخصصین، سلامت فرد تایید نمی شود. به صورت مشابه وقتی از یک عسل مرغوب و باکیفیت صحبت می‌کنیم، می باید همه متخصصین حوزه عسل، اصالت و سلامت عسل را تایید کنند در غیر این صورت سنجش اصالت عسل ناقص است. وقتی زنبور عسل شهد گل را جمع‌آوری می‌کند، میزان زیادی از گرده گل را نیز جمع‌آوری نموده و به‌شکل گلوله و گرانول در کنار پای خود به کندو حمل می‌کند که به‌دلیل پروتئین بالایی که دارد صرف تغذیه زنبور و نوزادانش می‌شود. مقداری از این گرده توسط زنبور وارد عسل  می‌شود و می‌تواند مانند یک  اثر انگشت، منشاء عسل را نشان دهد. گرده‌شناسی در بسیاری از کشورهای دنیا به‌عنوان یک روش اصالت‌سنجی، رتبه‌بندی، کنترل کیفیت و آزمایش عدم تقلب به کار گرفته شده، اما در کشور ما در مقیاس صنعتی از آن بهره برده نشده است. ما در دانشگاه شهید بهشتی برای این که بتوانیم این روند علمی را قابل اجرا نماییم زیرساخت آن یعنی اطلس گرده شناسی ایران را بنیان گذاری نموده ایم. برای این امر دبیرخانه اطلس گرده‌شناسی ایران را در دانشکده علوم و فناوری زیستی ایجاد کردیم و از حدود 1200 گونه گیاهی ایران تصویربرداری کرده‌ایم و این فرایند تا تصویربرداری و تهیه کامل اطلس ادامه دارد. در کنار آن، یک آزمایشگاه تخصصی گرده‌شناسی را در دانشکده علوم و فناوری زیستی دانشگاه مستقر کرده‌ایم که به‌عنوان یک مرجع بسیار مهم کنترل کیفی عسل ایجاد می‌شود. اجرای 4 رساله دکترا و 6 رساله کارشناسی ارشد در زمینه ارزیابی گرده گل و عسل و نیز تهیه شناسنامه مرجع عسل و گرده گل در راستای نیازهای صنعت زنبورداری کشور بخش دیگری از این فعالیت ها است. برای اجرای این فرایند بسیاری از نهادهای متولی و ذینفع در کشور در بخش دولتی و خصوصی مانند  سازمان استاندارد، مرکز تحقیقات آسم و آلرژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، صندوق حمایت از توسعه زنبورداری کشور و شرکت های خصوصی متعدد همکاری می نماییم. به علاوه گرده گلی که توسط زنبور جمع‌آوری می‌شود، توسط زنبورداران فراوری شده و به به‌عنوان یک ماده غذایی بسیار پرارزش و البته کم شناخته شده عرضه می‌شود. گرده گل در تمام دنیا به‌عنوان یک مکمل غذایی پرارزش شناخته می‌شود، چون حاوی انواع ریز مغذی های لازم برای سلامت انسان است، اما در ایران به‌صورت فله‌ای و غیر بهداشتی و فاقد شناسنامه عرضه می‌شود. ما برای نخستین بار در کشور دانه گرده را براساس روش های نوین کنتر کیفیت تولید نموده ایم تا جهت سلامت جامعه عرضه شود.

• با توجه به مواردی که اشاره کردید، به نظر می‌رسد شما  از علم در راستای بهره‌وری صنعت استفاده کرده‌اید تا یک مشکل مردم را رفع کنید. به نظر شما این رویکرد تا چه میزان در میان دانشگاهیان ما طرف‌دار دارد و صنعت تا چه میزان پذیرای ایده‌های دانشگاهیان است تا در راستای بهبود عملکرد خویش و کالایی که می‌خواهد به مردم برساند از آن‌ها استفاده کند؟

به نظر من از هر دو طرف این احساس نیاز وجود دارد. اما این دو باید به یک زبان مشترک برسند. ممکن است من به‌عنوان یک محقق دانشگاهی دست‌آوردهای علمی گسترده ای داشته باشم، اما مهم این است که من بتوانم براساس نیاز واقعی صنعت حرکت کنم. از سوی دیگر، بدنه صنعتی کشور باید به دانشگاه و بدنه علمی آن اعتماد و اتکا کند. این فرایند همکاری در کشور در بسیاری از حوزه های شکل گرفته است.

• چنان‌چه اثری در دست تألیف و ترجمه یا پروژه‌ای در دست انجام دارید، بفرمایید.

در حال حاضر کتابی را در حوزه منشاء گیاهی عسل در راستای رتبه بندی و کاربردهای آن تالیف نموده ام. ب علاوه چندین مقاله در زمینه گرده شناسی و بانک اطلاعات گرده ای و تعیین منشاء گیاهی عسل نگاشته شده که تحت داوری هستند. امیدوارم بتوانم در این زمینه نقش مؤثری داشته باشم و به ارتقای صنعت زنبورداری کمک کنم.

• به‌عنوان سخن آخر اگر سخنی هست که قصد دارید اشاره کنید، بفرمایید.

کنترل کیفیت عسل، اصالت سنجی، رتبه بندی و حذف تقلب  و تولید محصولات دانش بنیان فرآورده های غذایی و کشاورزی در اسناد بالادستی مهم کشور مانند سیاست های اقتصاد مقاومتی، سیاست های کلان محیط زیست، سایت های کلان کشاورزی و بهداشت و سلامت همواره مورد تاکید قرار گرفته است که به عنوان یک فرصت بسیار با اهمیت بوده و پشتوانه حقوقی و قانونی لازم را در این زمینه فراهم می کند. بنده و برخی از همکاران دانشگاهی با ایجاد شرکت آرمان شهد آریان و بهره گیری از همکاری شبکه آزمایشگاهی کشوری شامل آزمایشگاههای مرجع و همکار سازمان غذا و دارو، سازمان استاندارد و سازمان دامپزشکی، آنالیزهای جامع عسل را به انجام می رسانیم. ما برای اولین بار در کشور نظام رتبه‌بندی عسل را بنیانگذاری نموده ایم این امر می‌تواند هم در بحث صادرات عسل نقش‌آفرین باشد، هم می‌تواند تقلب‌ها را شناسایی کند، هم می‌تواند سبب افزایش سود کشاورز ایرانی از تولید عسل شود و هم می‌تواند تولید ملی را رونق بخشد. من شخصاً برای این که بتوانیم یک رتبه‌بندی کیفی برای عسل داشته باشیم، نگارش اولین استاندارد بین المللی گرده شناسی عسل بخشی و عضویت در کمیته های ناظرسازمان ملی استاندارد و سازمان استاندارد جهانی، ثبت دو اختراع در زمینه کنترل کیفی و تولید فرآورده های زنبور عسل بخشی از دستاوردهای مهم این شرکت بوده است. نکته‌ای که لازم به ذکر است این است که ما از تمام عزیزان و مسئولین تقاضا داریم که ما را حمایت کنند تا بتوانیم این زیرساخت را برای کشور ایجاد کنیم تا نقشی کوچک در صنعت زنبورداری کشور داشته باشیم و با کنترل کیفی و رتبه بندی عسل و گرده گل و عرضه عسل و گرده گل دانش بنیان در راستای سلامت جامعه و رونق تولید ملی فعالیت نماییم. در آخر توصیه می کنم مصرف کنندگان، عسل را فقط از نشان های تجاری معتبر و تایید شده تحت نظر سازمان استاندارد، سازمان دامپزشکی و سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد تهیه کنند. امیدوارم تمام زنبورداران صادق و پرتلاش کشور موفق باشند و کام همه تولید کنندگان و مصرف کنندگان ما با طعم عسل و دستاوردهای مثبت صنعت عسل شیرین شود. در پایان لازم می دانم از همه حمایت‌های ریاست محترم دانشگاه، معاونت محترم پژوهشی دانشگاه، ریاست و مدیران محترم پارک علم و فناوری دانشگاه، ریاست و همکاران محترم آزمایشگاه مرکزی دانشگاه و ریاست محترم دانشکده علوم و فناوری زیستی به واسطه حمایت از شرکت های نوآور و دانش بنیان نهایت تشکر و قدردانی را داشته باشم.

مصاحبه: علی کاویانی، دانشجوی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی